Wat houdt blauwalg nu eigenlijk in, en welke risico’s zijn er voor duikers?

*Blauwalg in het kanaal Alkmaar-Kolhorn.jpg / Marion Golsteijn / CC BY-SA

In de zomerperiode is het altijd raak met waarschuwing voor blauwalg bij recreatieplassen. Momenteel is reeds een langere periode sprake van tropische temperaturen met nauwelijks regen en wind en staan er bij verschillende duikstekken waarschuwingen voor blauwalg. Maar wat houdt blauwalg nu eigenlijk in, en welke risico’s zijn er voor duikers?

Wat is blauwalg?
Blauwalgen zijn eigenlijk helemaal geen algen maar bacteriën. Om specifiek te zijn: cyanobacteriën. Cyanobacteriën kunnen onder de juiste omstandigheden een drijflaag creëren door zich te vermenigvuldigen. De belangrijkste voorwaarden voor vermenigvuldiging zijn warm water (>20 graden), weinig stroming en voldoende licht/voedingsstoffen. De bacteriën vermenigvuldigen zich dusdanig snel dat de drijflaag ervoor zorgt dat licht/voedingsstoffen in het water afneemt en de bacterie sterft. Bij het sterven komen er gifstoffen vrij (cyanotoxines) en die kunnen bij mens én dier irritaties geven. Een kleine hoeveelheid blauwalg is niet zichtbaar, maar bij een grote hoeveelheid blauwalg is dit zichtbaar als een olieachtige GROENE laag bovenop het water, welke ook nog eens een rotte eieren lucht geeft.

Welke klachten kan blauwalg geven?
Bij aanraking met de huid en ogen of door het inslikken van verontreinigd water kunnen de cyanotoxines de volgende klachten geven:

• - huidirritatie (roodheid, jeuken, branderig gevoel)
• - irritatie van de ogen: rode ogen, jeukend/branderig gevoel van de ogen
• - irritatie van het (buiten)oor
• - maag/darmklachten (misselijkheid, braken, buikkrampen, diarree)
• - hoofdpijn
• - allergische reactie (netelroos [urticaria], benauwdheid)

In hele grote hoeveelheden kan besmetting met blauwalg dodelijk zijn. Daarvoor moet je echt grote hoeveelheden besmet water hebben gedronken, wat bij een duik in het water niet zal gebeuren. Bij huidcontact of inslikken van een kleine hoeveelheid water (zoals bij zwemmen / duiken kan gebeuren) zullen slechts lichte symptomen kunnen voorkomen. Deze kunnen vervelend zijn, maar zijn niet dodelijk. De klachten ontstaan doorgaans binnen enkele uren na de blootstelling, en zullen na 2-3 dagen uit zichzelf weer verdwijnen. Een behandeling tégen een besmetting met blauwalg is er niet, hooguit een behandeling gericht op het verlichten van de symptomen

Hoe zit dat bij het duiken?
Ook bij het duiken kun je last krijgen van irritatie door de cyanotoxines. Blauwalg leeft vooral in de bovenste lagen van het water, en als duiker zitten we daar natuurlijk meestal onder. Maar we moeten wel dóór de drijflaag van de blauwalg heen om te gaan duiken. Over het algemeen is de huid goed beschermt door het duikpak, maar blootstelling aan de huid is niet helemaal te voorkomen. Er is altijd contact met het gezicht mogelijk, en ook bij het omkleden kan er contact met de huid ontstaan. Daarnaast kun je een (kleine) hoeveelheid blauwalg inslikken door contact van je mond en de 2e trap met het water.

Over het algemeen zullen duikers dus minder last hebben van irritatie van blauwalg dan zwemmers. Als er een waarschuwing is tegen blauwalg bij het recreatiegebied waar je wilt gaan duiken, doe je er verstandig aan om er ook niet in te duiken. Zeker in de zomerperiode doe je er verstandig aan om vooraf te checken of er sprake is van blauwalg (kijk op www.zwemwater.nl).

Mocht je toch hebben gedoken in water waar blauwalg in leeft, is het verstandig om na die tijd je zelf én je duikpak goed af te spoelen. Dit kan al met kraanwater, zeep is niet nodig.